Aanleg van de spoorwegtunnel

Halverwege de 19de eeuw is de economische ontwikkeling het startschot voor de aanleg van spoorlijnen vanuit Henegouwen richting Oost-Vlaanderen. Het transport van steenkool uit het Waalse steenkoolbekken én de aanvoer van werkkrachten uit Vlaanderen zorgen voor de aanleg van talrijke spoorlijnen. De bekendste is ongetwijfeld de private maatschappij Chemin de fer de Hainaut et Flandres met een spoorweglijn van Saint-Ghislain via Ronse naar Gent. We richten onze pijlen op de spoorlijn van Braine-le-Comte naar Gent. Deze spoorlijn werd opgericht per Koninklijk Besluit van 16/01/1863 (verschenen in het Belgisch Staatsblad op 21/01/1863).

In de Annuaire spécial des Chemins de fer Belges années 1866 et 1867 lezen we over deze nieuwe spoorlijn. De spoorlijn werd op 6 januari 1867 opengesteld voor volledige goederenladingen en vanaf 14 januari voor andere ladingen. Op 29 januari volgde de reizigersdienst. De lijnlengte bedraagt 65,823 km tussen Braine-le-Comte en Gent, waarvan 58,170 km door de Compagnie werd gebouwd en 7,653 km door de Staat werd beheerd (600 meter vanaf het station van Baine-le-Comte tot aan de vertakking en 7,053 km vanaf het station van Melle tot Gent). De stations die toentertijd in gebruik waren : Braine-le-Comte : kp 0, Rebecq-Rognon : 6,150, Enghien/Edingen : 12,917, Galmaarden : 20,840, Geraardsbergen : 29,087, Sint-Maria-Lierde : 35,609, Zottegem 42,998, Balegem 45,775, Scheldewindeke 50,361, Moortsele 52,250, Landskouter 55,339, Melle 58,771, Gent (statie) 65,224 en Gent (entrepôt) 67,821.

De tunnel te Overboelare kunnen we situeren tussen pakweg kp 26,945 en 27,345, de ingang van de tunnel aan de kant Dender ligt dus op zowat 1,5 km van het station Geraardsbergen. Een grondplan van de tunnel uit 1931 toont duidelijk een kleine verspringing. De tunnel is dus geen rechte lijn.

Het is geen spoorlijn zoals de Dender-Waas die grotendeels de loop van de Dender volgt, maar bij deze spoorlijn moesten drie stroomgebieden overbrugd worden : dat van de Zenne, Dender en de Schelde. Aannemer Ernest Boucquéau had de handen vol ... Boucquéau (maître-forgeur te La Louvière) was niet alleen de aannemer maar ook mede-concessionaris van deze nieuwe spoorlijn.

De tunnel van ongeveer 400 meter lengte snijdt doorheen een heuvel langs de oostelijke kant van de rivier de Dender. De heuvel waardoor de spoorlijn werd aangelegd, bestaat voor een groot deel uit zeer zachte kleihoudende grond en voor een klein deel ook uit harde kleigrond.

Om te vermijden dat er instortingen gebeurden door de druk van de zwakke kleilagen werkte de aannemer met een systeem van schachten en vertakkingen om zo de eigenlijke tunnel aan te leggen en grond af te voeren. Deze centrale gang had een hoogte van 1,9 meter en een breedte van 1,5 meter en was met houten steunen beveiligd. Om de grond af te voeren werd een systeem van smalspoor gebruikt met draaischijf aan elke vertakking. Deze manier van werken ging ook een pak sneller dan de conventionele manier van aanleggen.

Dat het aanleggen van een tunnel niet zonder gevaar was in die tijd, bewijst het artikel uit Den Denderbode van 8 november 1863. In Den Denderbode van 7 januari 1866 lezen we over de nieuwe lijn (foutieve vermelding Geldenaken in plaats van Galmaarden) en op 11 maart 1866 staat in de krant dat de werken aan de spoorlijn in 1865 startten (alhoewel men aan de tunnel al bezig was in 1863) en in 1866 tot een einde zouden komen. Op 25 november 1866 meent Den Denderbode dat de opening al in december zou geschieden, maar het is uiteindelijk wachten tot in januari 1867. Overigens was men toen al niet vies van wat sensatie...