tram Geraardsbergen – Oudenaarde - SpoorwegknooppuntFGRA

Tramlijn Geraardsbergen - Oudenaarde

Ter nagedachtenis aan Filip Schollaert (overleden op 22/09/2023) met wie ik in 2010 en 2011 op zoek ging naar de relicten van de buurtspoorweg Geraardsbergen - Nederbrakel - Oudenaarde. Filip had een zesde zintuig voor het opsporen van oude tramtracés. S. De Schuiteneer

Het tramtracé tussen Geraardsbergen en Zegelsem werd opgezocht met behulp van kaartblad 30 Geraardsbergen (1:40.000) van het Militair Cartografisch Instituut (voorloper N.G.I.). De kaart werd gedrukt in 1934 en de gegevens zijn gebaseerd op metingen uit 1911. Het tramtracé wordt aangeduid met een dikke zwarte lijn en vierkantjes. De moderne kaart is afkomstig van Google Earth (Tele Atlas - beeldmateriaal 8 april 2007).

Vanaf 1 april 1905 reed de stoomtram op het baanvak Geraardsbergen - Leupegem . Enkele maanden later werd de verbinding doorgetrokken tot het station van Oudenaarde. De postkaart dateert uit 1906 en toont naast de stoomloc van het type 4 (100 pk, 16,5 ton), een open bakwagen met schutborden, een reisgoedwagen, rijtuig eerste klasse en gemengd rijtuig eerste/tweede klasse. Het tramstation en -depot te Geraardsbergen bevond zich aan de Ezelberg (zijweg viaduct Oudenaardsestraat). De verbinding naar Herzele en Merelbeke werd pas op 1 mei 1912 een feit. Verzameling S De Schuiteneer

Meer dan een eeuw na de opname is het moeilijk precies te zien waar de postkaart van de tram werd gemaakt. Geraardsbergenaar Philippe Haegeman schept duidelijkheid : Het gebouw achteraan is een huizenrij toen nog tussen de Ezelberg en de eerste 2 sporen. De fotomontage toont genummerde zichten en aanduiding vanwaar die genomen zijn. In het rood is waar de gebouwen stonden, in het groen de eerste 2 sporen en in het blauw de tramsporen. De postkaart komt ongeveer overeen met foto 1, de tram stond wel wat dichter naar de Reep. Foto's en fotomontage Philippe Haegeman.

Detail van een oude stafkaart waarop duidelijk het depot van de tram zichtbaar is. Aan de Reep (Nederboelare - omgeving Lidl - Gamma) liep de lijn naar Leupegem en Oudenaarde links weg richting Deftinge, terwijl de lijn naar Herzele pas op 1 mei 1912 werd in gebruik genomen (loopt noordwaarts). Een derde tramlijn (richting Goeferdinge - Everbeek en Vloesberg) werd pas in 1927 geopend (baanvak Geraardsbergen - Everbeek).

De dienstregeling van de stoomtram Geraardsbergen - Oudenaarde uit het Officieel Treinboek van de Belgische Spoorwegen - tweede deel (editie 1 juli tot 30 september 1913). Achter de plaatsen waar de stoomtram enkel stopt op aanvraag, staat de letter F. In elke richting waren er 6 ritten voorzien. Op maandag werd vanuit Geraardsbergen later vertrokken om de marktgangers toe te laten hun inkopen te doen. Verzameling Steven De Schuiteneer

Zicht op de omgeving Reepstraat - Felicien Cauwelstraat tijdens de jaren 30 van de vorige eeuw.. Zowel de tram naar Oudenaarde als naar Gent hebben hier een gezamenlijk traject van pakweg 1,5 km. De tram rijdt het centrum uit door het kruisen van de Reepstraat en de Felicien Cauwelstraat. In die tijd was er van de Astridlaan nog geen sprake. De tramsporen verdwijnen rechtsonder in beeld. Vandaag de dag is het vervolg van dit traject te situeren via de parking van de Gamma naar de buurtweg naast de Lidl. Verzameling Steven De Schuiteneer

Het hoekhuis bij het verlaten van het tramdepot te Geraardsbergen staat er nog steeds. Rechts van het hoekhuis waarschijnlijk de oude tramloods. Het traject van de stoomtram is perfect te situeren op de plaats waar nu dit ijzeren hek staat en dwarste hier het kruispunt van de Reepstraat en de Felicien Cauwelstraat. Vergelijk met de foto hierboven en droom weg naar een tijd toen er nog geen sprake was van lintbebouwing of een Astridlaan te Geraardsbergen. 20/07/10. S De Schuiteneer.

Foto genomen met zicht op de Astridlaan (warenhuis Lidl ligt rechts van deze woning). Ooit spoorden op deze landweg 2 stoomtrams met bestemming Oudenaarde en Herzele-Gent. In die tijd was er nog geen sprake van de Astridlaan en leidde de oude weg vanuit Geraardsbergen naar Gent via de Gentsestraat om net voor de baronie van Boelare de overweg te nemen richting Ophasselt en Steenhuize-Wijnhuize. Foto Steven De Schuiteneer

80 meter na het inslaan van de landweg (vorige foto) wordt het moeilijk om het traject naar Deftinge te volgen. Het tracé boog hier ter hoogte van de Dorekensbeek af richting Deftinge (Hazelaarstraat). We kijken op de plaats waar de stoomtram een voetweg kruiste, eerst even terug richting Lidl (F1) en nadien richting Hazelaarsstraat (F2), waar de stoomtram na 1200 meter doorheen het veld, terug op de weg naar het centrum van Deftinge aansloot (zie bomenrij linksboven). S De Schuiteneer

Wij staan ter hoogte van F1 (zie vorige foto) en kijken terug richting Lidl. De trambedding is op deze plek nog goed herkenbaar. Vergeet niet dat de tramverbinding tussen Geraardsbergen en Oudenaarde al in 1943 werd stopgezet en na W.O. II snel werd opgebroken. We zoeken relicten van een tramlijn die meer dan 60 jaar geleden verdween uit het landschap ! Foto Steven De Schuiteneer

We kijken nu de andere richting uit (naar de Hazelaarstraat in Deftinge). Het hoge struikgewas geeft aan dat de oude trambedding nu "niemandsland" is. In het midden van de foto zien we in de verte de hoge populieren die aangeven waar de tram opnieuw op de straat aansloot. Het tracé overbrugde een hoogteverschil van 20 meter tussen het tramdepot en de Hazelaarstraat, 20 meter hoogteverschil dat niet alleen over een iets korter, maar vooral minder steil traject werd overbrugd dan het steiler alternatief via de Oudenaardsestraat. Foto Steven De Schuiteneer

Vanaf de Hazelaarstraat ging het oude tracé via de Geraardsbergsestraat (rechtsonder) richting de dorpskern van Deftinge om net voor de kerk rechtsaf te buigen door het veld en een bocht te nemen die uitkomt in de Dreefstraat om zo via de Kruisstraat Parike te bereiken. Tussen de Hazelaarstraat en de Kruisstraat zijn er nauwelijks herkenningspunten, al is het tracé dat op de Dreefstraat uitkomt wel te zien in de vorm van een schuin georiënteerde garage langs de weg. S De Schuiteneer

Na de Dreefstraat volgt het tracé de Kruisstraat en in Pluimbroek gaat het in rechte lijn dwars door het veld tot aan de steenweg Geraardsbergen - Nederbrakel. Ter hoogte van Pluimbroek kan de aandachtige kijker nog een stukje trambedding waarnemen. Hiermee werd de heuvelrug (Kalenberg en Parikeberg) van meer dan 70 meter hoogte boven zeeniveau netjes omzeild. Foto Steven De Schuiteneer

Op 2 april 2015 bezocht Stefaan Van Steenberge de omgeving van de oude trambedding ter hoogte van Pluimbroek.

Van dichtbij (en voor de bomen bladeren krijgen) is het voormalige tracé richting Gelategemstraat perfect zichtbaar. 02/04/15. Foto Stefaan Van Steenberge.

Vanaf de Kruisstraat gaat het nu in rechte lijn via een klein stukje Zarlardings grondgebied (1) naar Gelategem. Aan de kruising met de Gelategemstraat (2)is het tracé nog overduidelijk merkbaar. Wat verderop t.h.v. Rameiveld (3) is de bedding nog perfect zichtbaar en deels bewandelbaar. We zijn nu in Parike. Verzameling S De Schuiteneer

We zijn ter hoogte van de Gelategemstraat (punt 2) en kijken richting Parike. Het tracé is hier uitstekend bewaard gebleven. Vanaf dit punt kan je zowat 600 meter wandelen naar Rameiveld. Het tramtracé blijft al sinds de Kruisstraat op een hoogte van 60 meter boven zeeniveau sporen en ontwijkt hiermee de iets zuidelijker gelegen Kalenberg. Te Gelategem was ook een (facultatieve) halte. De stoomtram komt hier goed weg met de Vlaamse Ardennen. Foto Steven De Schuiteneer

Ter hoogte van Rameiveld (punt 3) is de bedding na het inslaan van een landweg perfect zichtbaar. Een knap restant van een trambedding waarover slechts 36 jaar stoomtrams tussen Geraardsbergen en Oudenaarde stoomden. De rit indertijd moet doorheen dit wervelend en heuvelachtig landschap fantastisch geweest zijn. Vanaf dit punt gaat het in rechte lijn verder naar de steenweg Geraardsbergen - Nederbrakel. Foto Steven De Schuiteneer

Met Filip Schollaert verkenden we op 06/08/10 verder het tramtracé tussen Parike en Zegelsem (Brakel). Het tracé volgt gedurende 1,5 km de steenweg Geraardsbergen - Nederbrakel om vervolgens net voor een S-bocht het veld in te duiken richting Nederbrakel. De populieren geven aan waar het tracé liep. Foto S. De Schuiteneer

Kaart van het tracé.

Op de oude stafkaart zien we het punt waar we de steenweg verlaten (1), foto 2 werd genomen in de Galgestraat (kijkrichting steenweg). Hier is het oude tracé van de tram Geraardsbergen - Oudenaarde nog goed te herkennen. 06/08/10. Foto Steven De Schuiteneer.

Foto ter hoogte van de Galgestraat (06/08/10). Foto Steven De Schuiteneer

Het tracé ter hoogte van de Termergelstraat is nog vrij goed te herkennen op luchtfoto's. Hier punt 3 (zie oude kaart hierboven) waarbij het tramtracé de wilgenrij volgde richting Evensveldstraat. Foto S De Schuiteneer

Foto 4 (voor plaatsbepaling zie oude kaart hierboven) met zicht op de Vunkweg waar het tramtracé door een nieuwbouw wordt versperd. 06/08/10. Foto S De Schuiteneer

Het tramtracé leidde via de Driestenbroekestraat naar een brug over L82. In die tijd was er ten Driesch-ten-Broeke een halte op aanvraag ! Op deze foto (1) zien we nog een lichte talud in de weide. De tram volgde nadien waarschijnlijk de straat. 06/08/10 - foto 2 volgt in het najaar - Foto Steven De Schuiteneer

Te Nederbrakel stopte de tram aan de halte Staatsstatie maar de statie lag nog wat verderop. Vanaf hier volgt de tram de linkerzijde van de steenweg Geraardsbergen - Oudenaarde. Aan de Molenbeek was er zelfs een reservoir om water te tanken. Wat verderop ter hoogte van het gehucht Jager kruist de tramlijn de steenweg.

Een unieke kaart zichtkaart uit de eerste jaren van de 20ste eeuw. Vergis u niet, de gebouwen op deze kaart, zijn praktisch allemaal verdwenen. Verzameling Steven De Schuiteneer.

De gebouwen bevonden zich op de huidige rotonde te Nederbrakel. Ver voor die tijd, was dit al een knooppunt van steenwegen. Het café rechts noemt In de Vier Wegen (bij A. Baguet - De Bremme). Wat verderop aan het witte huis is de officiële tramhalte. Bemerk ook het magazijn van kolen. Verzameling Steven De Schuiteneer

Aankomst van de tram uit Geraardsbergen aan de tramhalte Herreweg te Nederbrakel (in het begin van de huidige Herreweg te Nederbrakel). De tramhalte ligt aan de herberg In de Tramhalte en Pakhuis (bij R. Cosyns - V. D. Haute). Misschien werd deze foto wel op een maandag genomen aangezien het dan markt is in Geraardsbergen. Een schitterende postkaart uit de periode 1905-1908. Verzameling Steven De Schuiteneer

Weinigen kunnen raden waar de foto voor deze postkaart ooit genomen is. De kaart dateert uit de jaren 20 van de vorige eeuw en de plaatsbepaling is te situeren na de tramstatie, maar voor de Meerbeekstraat. De plaats is de dag van vandaag volledig bebouwd en onherkenbaar. Met dank aan Marc De Ridder.

Een postkaart uit de periode 1920 (vergelijk met de foto uit 2010 hieronder). We kijken richting kruispunt met de Haeyershoek en de Meerbeekstraat. De tramsporen (onderaan rechts) kruisten hier de steenweg Geraardsbergen - Oudenaarde richting Meerbeekstraat om op die manier de Kleiberg te omzeilen. Verzameling Steven De Schuiteneer

Negentig jaar later (vergelijk met de foto uit 1920 hierboven) is er van het fraaie plaatje nauweljks nog iets over. Enkel het kapelletje en de boerderij herinneren nog aan de oude postkaart. De omgeving werd drastisch gewijzigd met de bouw van het gemeentelijk sportcentrum De Rijdt(deze groene talud is een onderdeel van dit sportcentrum en is aangelegd). Foto Steven De Schuiteneer

We staan in de Meerbeekstraat en kijken naar een van die fascinerende overblijfselen van een tramtracé dat alleen nog voortleeft in de herinnering. De tramhalte bevond zich aan het plaatsnaambord Brakel. Deze talud is de start van een knap landelijk tramtracé om de Kleiberg (met 105 meter hoogte het hoogste punt van de gemeente Nederbrakel) te ontwijken. 06/08/10. Foto Steven De Schuiteneer

Het huis links vooraan op de zichtkaart (verstuurd op 07/11/1907) is niet In 't Kaboelken (lag aan de overzijde van de straat). De halte Meerebeek was een facultatieve tramhalte. Het huis naast het bord van de tramhalte bestaat nog steeds, maar werd verbouwd. Met dank aan Marc De Ridder ! Verzameling Steven De Schuiteneer

Vanuit de Meerbeekstraat is het amper 400 meter tot de Kouterstraat, waar we de draad met het tramtracé weer opnemen. Zowel foto 1 als foto 2 zijn op 06/08/10 genomen aan de Kouterstraat, foto 3 is dan weer een plaats die vandaag de dag zo goed als ontoegankelijk is. Foto 4 sluit weer aan op de weg (Oorloge). Steven De Schuiteneer

Vanuit de Meerbeekstraat is het amper 400 meter tot de Kouterstraat, waar we de draad met het tramtracé weer opnemen. Zowel foto 1 als foto 2 zijn op 06/08/10 genomen aan de Kouterstraat, foto 3 is dan weer een plaats die vandaag de dag zo goed als ontoegankelijk is. Foto 4 sluit weer aan op de weg (Oorloge). S De Schuiteneer

Foto 1 : We bevinden ons in de Kouterstraat te Nederbrakel. Het tramtracé is hier nog perfect te volgen. We kijken richting Oudenaarde. De bomen verraden de loop van het tracé dat hier blijkbaar werd uitgehold. In de verte is een talud zichtbaar van het stukje tracé tussen de Kouterstraat en Oorloge.We bevinden ons nu al op een hoogte van 55 meter boven zeeniveau en we gaan verder stijgen. 06/08/10. Foto Steven De Schuiteneer.

Foto 2 : Een blik op het talud vanaf een weide kant Kouterstraat. Hier is het oude tramtracé nog schitterend zichtbaar. Deze plaats is niet zichtbaar vanaf de openbare weg, maar biedt ons een fraai beeld op het tracé dat begin 20ste eeuw werd aangelegd en nog steeds het Nederbrakelse landschap domineert. 06/08/10. Foto Steven De Schuiteneer

Foto 3 : Tussen Geraardsbergen en Oudenaarde moet deze brug (de arduinen boordstenen en ijzeren relingen verdwenen in de loop der jaren - bron Marc De Ridder) zowat het enigste overgebleven relict zijn van het tramtracé. De brug ligt diep verscholen in het landschap en de moerasrijke omgeving herbergt een schitterende fauna en flora, niet zo toegankelijk voor de mens en maar goed ook. Het wandelpad onder het tracé is al decennia lang in onbruik geraakt. 06/08/10. Foto Steven De Schuiteneer

Een bijzonder zeldzame prentbriefkaart van het viaduct met een tram richting Oudenaarde. Foto Triverius Brakel.

Ter hoogte van Oorloge (pal op de grens met Elst) poseert schaapherder Remi Hanskens met zijn kudde. Deze kaart werd verstuurd in 1920 (de vermelding Kleiberg is fout). Verzameling S De Schuiteneer

Foto 4 : In Oorloge (de Vredeweg is een zijstraat !) nog een blik op het tramtraject richting de top van de Kleiberg. Hier bevinden we ons al op een hoogte van 71 meter. Relicten zijn hier niet meer zichtbaar. Enkel de bomenrijen geven ons op de Google-kaart (hierboven) nog een aanduiding van het tracé. 06/08/10. Foto Steven De Schuiteneer

Tot slot nog een laatste foto, vooraleer het tramtracé deelgemeente Zegelsem bereikt. We bevinden ons de laatste meters op het grondgebied van Elst (hier was ook een halte) Op deze plaats werd de bocht met de Kluisweg (oude Gentweg) afgesneden. De andere zijde van de weg is grondgebied Zegelsem. Een laatste restant is nog in de vorm van een verhoging te zien. 06/08/10. Foto Steven De Schuiteneer

Na het kruisen van de Kluisweg (oude weg naar Gent) - uiterst rechts op de kaart - duikt de tram voor de eerste keer in een eigen bedding die diep in het landschap snijdt om vervolgens ter hoogte van de halte Tramstatie eventjes de oude steenweg Geraardsbergen - Oudenaarde te volgen en dan voor een tweede keer een eigen tracé door berg en dal te volgen richting Horebeke.

Na het kruisen van de Kluisweg (oude weg naar Gent) duikt de tram in een eigen bedding (foto 1/2) die alsmaar dieper in het landschap snijdt (foto 3/4). In de verte (foto 5) is de opgehoogde talud zichtbaar. Foto 6 en 7 zijn genomen aan de scherpe bocht. Foto 8 is een zicht op het talud vanaf de N8 en foto 9 refereert naar de halte "Tramstatie".

We bevinden ons nu op het grondgebied van Zegelsem (foto 1). Deze gemeente wordt gekenmerkt door een sterk heuvelachtig landschap, diep ingesneden door beken. Geen makkelijke klus voor de ontwerpers van het tracé, want de tram stoomde hier letterlijk door het reliëf van de Vlaamse Ardennen : van een diepe bedding tot een verhoogd talud. 05/01/11. Foto Steven De Schuiteneer

Het tracé van de oude tramlijn (foto 2) is tijdens de wintermaanden op deze plaats nog goed te volgen. De vegetatie eist zijn aandeel op, maar in de verte zien we nog de contouren van een boerderij gelegen in de Kluisweg (oud tracé van de steenweg naar Gent). 05/01/11.Foto Steven De Schuiteneer

Foto 3 : Over een afstand van 500 meter daalt het tracé zo'n tien meter (van 100 meter naar 90 meter) en dat is perfect te zien aan de taluds die steeds hoger worden. We staan hier op een dwarsweg over het tracé die werd aangelegd om akkers gemakkelijker te bereiken. 05/01/11. Foto Steven De Schuiteneer

De schaduw van de fotograaf geeft misschien een idee van de impressionante hoogte van de taluds (foto 4). Net als op andere plaatsen waar het oude tracé liep, kan de natuur ook hier een boeiende vegetatie ontwikkelen op deze onbewerkte en natte gronden. 05/01/11. Foto Steven De Schuiteneer.

Stilaan nivelleert het tracé (foto 5). Rechts zien we het tracé, waarvan de taluds verkleinen vooraleer de bocht in te gaan. Links (ter hoogte van de rij wilgen) loopt het vervolg van de tramlijn, maar dan op een verhoogde talud ! Het overbruggen van 25 meter hoogteverschil is op die manier geen verschrikking in tegenstelling tot het overbruggen van dit verschil via de steenweg... 05/01/11. Foto Steven De Schuiteneer

Na enkele weken winterweer vergaart dit stukje bedding (foto 6/7) de laatste resten sneeuw. Zicht op de bedding van het tramtracé richting Kluisweg. Dit punt ligt net voor de bocht (achter de fotograaf). 05/01/11. Foto Steven De Schuiteneer

Een zicht (foto 8) vanop de N8 Geraardsbergen - Oudenaarde op de laatste honderd meter voor het tracé weer aansluit op de steenweg. Hier is de verhoogde talud nog goed bewaard gebleven en netjes afgezoomd door een rij knotwilgen. 05/01/11. Foto Steven De Schuiteneer

Op de hoek (foto 9) van de Oudenaardsestraat (N8) en de Teirlinckstraat bevond zich de tramstatie van Zegelsem (uiteraard is er ook Café Tramstatie - hoekhuis). Een tram uit de richting van Oudenaarde spoort naar Geraardsbergen. Deze postkaart werd verstuurd in 1906. Op 100 jaar tijd is hier weining veranderd (zie foto hieronder). Verzameling Steven De Schuiteneer

Denk de auto's en verlichtingspalen weg en je moet toegeven dat er op 100 jaar tijd op deze plaats nauwelijks wat veranderde. Het hoekhuis staat er nog steeds en zelfs de open ruimte waar destijds de sporen lagen, is nog altijd op te merken. 16/07/09. Foto S De Schuiteneer

Nog geen 500 meter voorbij de halte Tramstatie (Zegelsem) buigt het tracé terug af van de steenweg om de steile helling te overbruggen. Van dit deel (1) vonden we geen sporen meer terug. Aan de Ruitersstraat (2) te Sint-Kornelis-Horebeke werd terug aangeknoopt met de steenweg.

Panorama op Sint-Maria-Horebeke (vanaf de steenweg Geraardsbergen - Oudenaarde) uit de jaren 30 van de vorige eeuw. Het tramspoor is helemaal vooraan nog net te zien. Verzameling Steven De Schuiteneer

Vanaf de Ruitersstraat (Zegelsem) volgde de tram via Sint-Kornelis-Horebeke verder de steenweg naar Oudenaarde. Zowat 2000 meter verder, pal op de grens van Sint-Maria-Horebeke en Mater, lag de oude tramstatie van Sint-Maria-Horebeke (3). De stoomtram maakt zich klaar om te stoppen aan de tramhalte. Verzameling Steven De Schuiteneer.

De postkaart dateert vermoedelijk uit de jaren 30 van de vorige eeuw. Bemerk de oude naftpomp, de bewegwijzering naar Sottegem en de twee mannen voor de Velomakerij De Sportman. Vergelijk deze kaart met een foto uit 2011. Verzameling Steven De Schuiteneer

Op 5 juli 2011 doet niets nog terugdenken aan de oude postkaart. Op de plaats van de oude woning (die uiterst rechts stond), bevindt zich nu de parking van het busdepot van de firma Livijns die in onderaanneming rijdt van De Lijn. We bevinden ons nu op 96 meter boven de zeespiegel, in de onmiddellijke nabijheid van de Varent (grondgebied Mater). Foto Steven De Schuiteneer

Het tramtracé blijft op grondgebied Mater de steenweg naar Oudenaarde volgen. De steenweg Geraardsbergen - Oudenaarde noemt hier Hauwaart en Geraardsbergenstraat. In de omgeving van de Holleweg (1) was net als op andere plaatsen op het traject de mogelijkheid goederen over te laden op en vanaf de tram.

Brouwerij Roman is sinds jaar en dag een begrip in Mater. De oude zichtkaart uit de periode 1905 - 1910 toont de brouwerij op de achtergrond. We bevinden ons nu op een hoogte van 95 meter boven zeeniveau.Verzameling Steven De Schuiteneer

De tram komt zelfs prominent in beeld op een fantasiekaart van de Brouwerij Roman. Verzameling Steven De Schuiteneer

Er bestaat ook een modernere versie ! Verzameling Steven De Schuiteneer

De stoomtram rijdt hier in de richting van Geraardsbergen. De foto werd genomen ter hoogte van de Hauwaart (tussen de Vijfweg en Holleweg). Bemerk de bakwagens achteraan het konvooi. De tramsporen waren afgebakend door middel van hoge boordstenen en de weg is al bestraat met kasseien. De boerderij was tot 1912 bekend als de Brouwerij Van Butsele en was ongeveer 1,5 km voorbij brouwerij Roman te situeren. Verzameling S. De Schuiteneer.

Op de grens van Mater, Volkegem en Maarke-Kerkem (zie ook 2 op kaartje hierboven) nog een merkwaardigheid. De tram volgde een iets minder bochtig parcours. Naderhand (na opdoeking van de tramlijn ?) werd de steenweg op dit plekje heraangelegd naar analogie met het (oude) tramtracé. We sporen na een kilometer over Volkegems grondgebied richting Kerselare (een gehucht van Edelare).

Volksdevotie maakte meer dan 100 jaar geleden een belangrijk deel uit van het dagelijkse leven. De kapel (1570) van Onze-Lieve-Vrouw van Kerselare (Kerselare is een gehucht van Edelare) bovenop de Edelareberg (80 meter hoogte) was een trekpleister voor bedevaarders. De postkaart toont de oude kapel die in 1961 afbrandde. De nieuwe betonnen kapel werd in 1966 ingehuldigd t.h.v. de akker. Verzameling Steven De Schuiteneer

We kijken nu in de andere richting (kant Oudenaarde). De berm zoals zichtbaar op de postkaart is nog altijd aanwezig. Wie goed kijkt, ziet rechts nog een arduinen grenspaal met de vermelding "CV" (Chemin de fer vicinal). Een prachtig overblijfsel ! Het tracé liep hier in de richting van het kleine bos. Foto Steven De Schuiteneer.

Het tramtracé vermijdt de steile helling van Edelareberg en kronkelt doorheen akkers en velden richting Oudenaarde. Vanaf de kapel van Kerselare (1) is het zoeken naar sporen van het tracé : t.h.v. punt 2 is het tracé nog zichtbaar, maar vooral bij punt 3 is het duidelijk dat de tram hier een fikse bocht nam. Vergelijk met de nieuwe kaart hieronder.

Het tramtracé vermijdt de steile helling van Edelareberg en kronkelt doorheen akkers en velden richting Oudenaarde. Vanaf de kapel van Kerselare (1) is het zoeken naar sporen van het tracé : t.h.v. punt 2 is het tracé nog zichtbaar, maar vooral bij punt 3 is het duidelijk dat de tram hier een fikse bocht nam. Vergelijk met de oude kaart hierboven.

De tram Geraardsbergen - Oudenaarde stoomde zich een weg doorheen de prachtige Vlaamse Ardennen en dat is hier op de flank van de Edelareberg (2) - op een boogscheut van Oudenaarde - niet anders. Het talud is nog vrij goed herkenbaar. 05/07/11. Foto Steven De Schuiteneer

Op een hoogte van 50 meter klieft het tracé via een vrij scherpe bocht door het landschap.Op een luchtfoto uit 2009 (3) is te zien dat de bermen werden afgezoomd met een rij populieren. Nu refereren slechts enkele grenspalen (CV) aan het tramtracé. Volkegem. 05/07/11.Foto Steven De Schuiteneer

In deze berm vonden we de restanten van een ijzeren bevestiging waaraan de telegraafdraad rond een glazen isolator omwonden was. Dit geheel was bevestigd aan de bovenzijde van de telegraafpaal (voorbeeld van een telegraafpaal met isolator te Nederbrakel hieronder). Het valt niet met zekerheid te zeggen of dit uniek stuk hier werd gebruikt. Volkegem. 05/07/11. Foto Steven De Schuiteneer.

Dit geheel was bevestigd aan de bovenzijde van de telegraafpaal (voorbeeld van een telegraafpaal met isolator te Nederbrakel).

Nog geen 50 meter verder (nog steeds in Volkegem, ter hoogte van de Winkelstraat) verdampt het oude tracé in een tuin van een nieuwbouwwoning. Het grenspaaltje links is de enige stilzwijgende getuige van het feit dat hier ooit een tramlijn liep. 05/07/11. Foto Steven De Schuiteneer

Op het kruispunt van de Mijttestraat en Lucien Van Defonteynelaan bevond zich de tramhalte In den Notelaar. De sporen bevinden zich achter de fotograaf. Gebouwd begin 20ste eeuw als buitenverblijf van de toenmalige burgemeester van Oudenaarde, P. Raepsaet, maar niet als dusdanig gebruikt. Het is een villaatje met bepleisterde en geschilderde gevels in eenvoudige cottagestijl. De postkaart werd verstuurd in 1912. Op dat moment is de villa een gasthof. Verzameling Steven De Schuiteneer

De situatie voor de aanleg van de villa. De trambaan is reeds aanwezig richting Leupegem. Verzameling Steven De Schuiteneer

Zicht op gasthof "In den Notelaar". De trambaan loopt halverwege links uit beeld. Het gasthof zelf staat op grondgebied Edelare, de trambaan in het veld is reeds Oudenaarde. De kaart dateert uit de jaren 1905 - 1908. Verzameling S. De Schuiteneer.

Op het kruispunt van de Mijttestraat en de Lucien Van Defonteynelaan overbrugde het tracé op de snelste manier de verbinding met de N46 (Aalststraat). Hier volgde de tram ongeveer 500 meter de steenweg om dan ter hoogte van het Fonteinplein af te takken richting Doornikstraat. We bevinden ons nu op het grondgebied van Leupegem. Het tramtracé tussen Geraardsbergen en Leupegem werd op 01/04/1905 in gebruik genomen (wellicht moet in de buurt van het Fonteinplein de terminus gelegen hebben), pas vanaf 20/11/1905 werd het deel Leupegem - Oudenaarde Station in gebruik genomen.

Langs de Doornikstraat en de Baarstraat reed de tram langs de Louise-Mariekaai over de Schelde via Tussenbruggen, Krekelput, Jezuïetenplein, Woeker, Achter de Wacht en Wijngaardstraat naar het Tacambaroplein (1).

Postkaart (1) uit de periode voor W.O. I : links het tramspoor van de stoomtram Oudenaarde - Deinze en rechts het spoor van de lijn Geraardsbergen - Oudenaarde richting station en stelplaats. Verzameling Steven De Schuiteneer

De terminus van de stoomtramlijn Geraardsbergen - Oudenaarde komt stilaan in zicht. Via de Stationsstraat bereikte de tram het station van Oudenaarde (eigenlijk het derde stationsgebouw sinds de komst van de spoorweg in 1857, ingehuldigd in 1893). Verzameling Steven De Schuiteneer

Op deze zichtkaart lijkt het pleit beslecht voor de stoomtram : het busvervoer kent een sterke opmars en versnelt ook in Zuid-oost-Vlaanderen de teloorgang van de buurtspoorwegen. De tramlijn Geraardsbergen - Oudenaarde sloot zowel voor reizigers als voor goederen op 15/04/1943. Kort daarna werden de sporen opgebroken. Verzameling Steven De Schuiteneer

De stelplaats is het absolute einde van onze tramlijn Geraardsbergen - Oudenaarde ! De oude foto werd vermoedelijk in 1906 genomen. Verzameling Steven De Schuiteneer.

De stelplaats is het absolute einde van onze tramlijn Geraardsbergen - Oudenaarde ! De nieuwe foto dateert van 16 juli 2009. Verzameling Steven De Schuiteneer.

Op 10 april 2015 vond een uiteenzetting plaats over het tramtracé voor de Geschied- en Heemkundige kring Triverius uit Brakel. Op deze druk bijgewoonde bijeenkomst (meer dan 50 toeschouwers) waren welgeteld nog twee mensen die op de tram gezeten hadden ! Eén man herinnert zich nog levendig hoe tijdens de rit van Deftinge naar Geraardsbergen de schooljongens de laatste wagon op 2 wielen deden rijden in de bochten. Het kwam zelfs zover dat de ticketcontroleur naar de directie van de school stapte... Overigens stonden de houten banken langs weerszijden van de wagon en was er basiscomfort met een "duveltje", een kleine zwarte kachel.

Steven DE SCHUITENEER met dank aan Filip Schollaert, Marc De Ridder, Triverius Brakel & Stefaan Van Steenberge.